منظور از بازرسی جوش چیست؟
بازرسی جوش به بررسی کیفیت و صحت جوش های ایجاد شده در ساختمان ها، لوله ها، تجهیزات و قطعات فلزی می پردازد. این بازرسی با هدف اطمینان از اینکه جوش ها به صورت صحیح و با رعایت استانداردهای مربوط به جوشکاری انجام شده اند و احتمال خرابی و عیوب در آینده کاهش یافته است.
به طور کلی، بازرسی جوش شامل بررسی مواد و تجهیزات جوشکاری، فرایند جوشکاری و ارزیابی کیفیت جوش های ایجاد شده است. با توجه به اهمیت جوشکاری در ساخت و تولید صنعتی، بازرسی جوش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و در بسیاری از صنایع مانند صنایع نفت و گاز، خودروسازی، هوافضا، ساختمان سازی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.
مراحل بازرسی جوش به طور کلی شامل مراحل زیر می‌باشد:
1- بررسی مستندات: در این مرحله، بازرس باید مستنداتی مانند نقشه‌های فنی، استانداردهای جوشکاری، گواهی های کیفیت و آزمایشات مربوط به جوش ها را بررسی کند.
2- بررسی تجهیزات: در این مرحله، بازرس باید تجهیزات جوشکاری مانند دستگاه های جوشکاری، الکترودها، فلزات پایه و غیره را بررسی کند.
3- بررسی عملیات جوشکاری: در این مرحله، بازرس باید عملیات جوشکاری را بررسی کند و از رعایت استانداردهای مربوط به جوشکاری، شرایط محیطی و تجهیزات مربوطه اطمینان حاصل کند.
4- آزمایش های غیر مخرب: در این مرحله، بازرس باید آزمایش های غیر مخرب مانند آزمایش ترک‌نشکنی، آزمایش های ترموگرافی، آزمایش های رادیوگرافی و غیره را برای ارزیابی کیفیت جوش ها انجام دهد.
5- آزمایش های مخرب: در صورت لزوم، بازرس می‌تواند آزمایش های مخرب مانند آزمایش فشار، آزمایش خمشی و غیره را برای ارزیابی کیفیت جوش ها انجام دهد.
6- گزارش دهی: در این مرحله، بازرس باید گزارشی از نتایج بازرسی جوش را تهیه کند و در صورت وجود عیوب و نقصانات، توصیه های لازم را برای رفع آن‌ها ارائه دهد.
7- تایید کیفیت جوش: در صورتی که جوش ها به صورت صحیح و با رعایت استانداردهای مربوط به جوشکاری انجام شده باشند، بازرس می‌تواند کیفیت جوش را تایید کند و گواهی کیفیت جوش را برای آن صادر کند.
آیا بازرسی جوش برای جوش‌هایی که در قطعات بزرگ انجام می‌شوند، متفاوت است؟
بله، بازرسی جوش برای جوش‌هایی که در قطعات بزرگ انجام می‌شوند، متفاوت از بازرسی جوش برای جوش‌های قطعات کوچک است. در جوش‌های قطعات بزرگ، معمولاً از فرایندهای جوشکاری خاصی مانند جوشکاری زیر پودری یا جوشکاری اینورتری استفاده می‌شود که نیاز به تجهیزات خاصی دارند. همچنین در قطعات بزرگ معمولاً از نیروهای بیشتری برای جوشکاری استفاده می‌شود که نیاز به کنترل و پایش بیشتری دارد.
با توجه به این موارد، بازرسی جوش برای جوش‌های قطعات بزرگ نیاز به تجربه و تخصص بیشتری دارد. همچنین برای این نوع جوش‌ها، معمولاً از آزمایش‌های غیرمخرب مانند آزمایش ترموگرافی و رادیوگرافی بیشتر استفاده می‌شود. در ضمن، برای بازرسی جوش در قطعات بزرگ، معمولاً از تجهیزات و دستگاه‌های پایش و کنترل بیشتری مانند دستگاه‌های آزمایش ترموگرافی، دستگاه‌های آلتراسونیک و دستگاه‌های پایش و کنترل خوردگی استفاده می‌شود.
چه مشکلاتی ممکن است در جوش‌های نامناسب رخ دهد؟
جوش‌های نامناسب می‌توانند به علت عدم رعایت استانداردها و روش‌های صحیح جوشکاری ایجاد شوند و مشکلات و عیوب زیادی در آن‌ها مشاهده می‌شود. برخی از این مشکلات عبارتند از:
1- خرابی جوش: این مشکل ممکن است به علت استفاده از مواد ناسالم، نامناسب یا ناکافی، فرایند جوشکاری نامناسب، شرایط نامناسب محیطی یا عدم رعایت استانداردهای جوشکاری رخ دهد.
2- خوردگی: جوش‌های نامناسب ممکن است نسبت به خوردگی حساس باشند و این مشکل می‌تواند باعث کاهش عمر مفید قطعه شود.
3- ترک‌ها: ترک‌ها ممکن است به علت ناتوانی در جذب حرارت، تغییرات حرارتی، کمبود مواد، ناهمگنی جوش، وجود جریان‌های الکتریکی نامناسب و یا فشارهای خارجی ایجاد شوند.
4- عدم تطابق: در جوش‌های نامناسب، اندازه، شکل، یا شیب جوش نمی‌تواند با مشخصات مورد نظر تطابق داشته باشد.
5- عدم اتصال: در صورتی که جوش‌ها به صورت کافی نزدیک به هم نباشند، ممکن است اتصال نامناسب ایجاد شود و این مشکل ممکن است با کنترل دقیق توسط بازرس جوش قابل تشخیص باشد.
تمام این مشکلات ممکن است باعث کاهش عمر مفید قطعه و در برخی موارد باعث حوادث جدی نظیر آتش سوزی و انفجار شوند، بنابراین بازرسی جوش برای پیشگیری از اینگونه مشکلات بسیار حائز اهمیت است.
برای تشخیص جوش‌های نامناسب، بازرسی جوش باید صورت گیرد. در این روش، با استفاده از دستگاه‌های غیرمخرب و آزمایش‌های فیزیکی، جوش‌ها بررسی می‌شوند. برخی از روش‌های بازرسی جوش عبارتند از:
1- آزمایش ترموگرافی: در این روش، با استفاده از دستگاه‌های ترموگرافی، تغییرات دمایی جوش بررسی می‌شود. اگر جوش نامناسب باشد، تغییرات دمایی ناهمگون در جوش قابل مشاهده هستند.
2- آزمایش رادیوگرافی: در این روش، با استفاده از پرتوهای X و یا گاما، جوش بررسی می‌شود. این روش برای تشخیص ترک‌ها، خوردگی و بررسی جوش‌های داخلی مناسب است.
3- آزمایش اولتراسونیک: در این روش، با استفاده از امواج صوتی، جوش بررسی می‌شود. این روش برای تشخیص ترک‌ها و بررسی جوش‌های داخلی مناسب است.
4- آزمایش مغناطیسی: در این روش، با استفاده از میدان مغناطیسی، جوش بررسی می‌شود. این روش برای تشخیص ترک‌ها و بررسی جوش‌های داخلی مناسب است.
5- آزمایش هیدرواستاتیکی: در این روش، با استفاده از فشار آب، جوش بررسی می‌شود. این روش برای تشخیص خوردگی و ترک‌ها مناسب است.
با استفاده از این روش‌ها، بازرس جوش می‌تواند جوش‌های نامناسب را تشخیص داده و برای اصلاح آن‌ها اقدام کند.
